آموزش ارز دیجیتال از صفر تا صد

ارز دیجیتال، مفهومی که 2 سالی است بین مردم ایران زیاد شنیده میشه اما به جرأت میتونم بگم که تعداد بسیار کمی هستند که با مفهوم ارز دیجیتال آشنا هستند ! همین ابتدا این مورد رو بگم که اگر این مقاله رو تا انتها بخونید، از صفر تا صد ارز دیجیتال رو یاد خواهید گرفت. بنابراین فرقی نمیکنه که در چه سطحی هستید، فقط کافیه از ابتدا تا انتها این مقاله رو کامل مطالعه کنید.

خب آماده اید؟  بزن بریم … 🙂

قبل از شروع، این نکته رو بدونید که هر فناوری جدیدی که بوجود میاد را اگر از پایه بصورت حرفه ای یاد بگیرید، قطعا چند پله از بقیه بالاتر خواهید بود و این اطلاعات پایه خیلی جاها بهتون کمک میکنه پس هیچکدوم از بخش های این مقاله رو جا نندازید !

مفهوم ارز دیجیتال

خب خب از مفهوم ارز دیجیتال شروع میکنیم…

همین ابتدا بهتون بگم که چندین نوع ارز دیجیتال وجود داره که به 2 دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم میشه. بیت کوینی که ازش صحبت میشه و در حال معامله هست، جزء دسته دوم یعنی غیرمتمرکز قرار داره و اصطلاحا به آن رمزارز میگن. پس اولین نکته آموزشی اینه که رمزارزها، نوعی ارز دیجیتال هستند که بصورت غیرمتمرکز کار میکنند و از اینجا به بعد مقاله بجای ارز دیجیتال، از رمزارز استفاده میکنیم.

تا قبل از بوجود اومدن رمزارزها یا بهتر بگم تا قبل از بوجود اومدن بیت کوین، پول های دیجیتال وجود داشتند و از آنها استفاده میشد. پس چرا رمزارزها اینقدر محبوب شدند؟ دلیل آن فقط یک کلمه است، غیرمتمرکز بودن !

تمامی ارزهای دیجیتال یا ارزهای مجازی مشکل متمرکزی رو داشتند تا اینکه ایده بیت کوین منتشر شد ! هدف اصلی رمزارز بیت کوین، غیرمتمرکز کردن پول بود. یعنی دولت ها، بانک ها و هیچ ارگانی نتونه کنترلی روی دارایی های مردم داشته باشه.

اما چطوری؟! مگه میشه دارایی مردم رو غیرمتمرکز کرد؟

جواب این سوال، بلاکچین هست ! در مورد بلاکچین ساعت ها میشه توضیح داد اما در این مقاله خیلی کوتاه بهش میپردازیم.

بلاکچین چیست؟ و چطوری کار میکنه؟

بلاکچین، مثل یک دفتر کل میمونه و اطلاعات ( تراکنش ها ) در این دفتر ذخیره میشه. کنترل بلاکچین دست مردمه. یعنی چی؟! یعنی هر کسی میتونه این اطلاعات رو در سیستم کامپیوتری خودش نگهداری و پردازش کنه.

در بلاکچین نیز دارایی ها به همین شکل ذخیره می شود. یعنی اگر من امیر کرامتی 5 عدد بیت کوین خریدم، از این تراکنش من یک کپی به هزاران نفر دیگر در سراسر جهان ارسال شده و همین راهی برای اثبات دارایی من هست به همین دلیل است که بانک ها و دولت ها مخالف رمزارزها هستند. زیرا امکان کنترل دارایی مردم را ندارند.

شبکه های بلاکچین

همانطور که انواع بانک را برای ایجاد حساب و نگهداری پول داریم، در رمزارزها نیز انواع شبکه رو داریم. همانند بانک ها، شبکه های بلاکچین نیز هر کدام برتری و معایبی نسبت به یکدیگر دارند که در ادامه چند مورد از آنها را با هم مقایسه میکنیم.

• شبکه بیت کوین یا BTC

بیت کوین، بزرگترین شبکه در بلاکچین از نظر حجم معاملات است. هر چه یک شبکه بزرگتر باشد، امنیت آن نیز بالاتر است. اما علتش چیه؟

برگردیم به همان مثال سرمایه گذارها …

تصور کنید اگر از آن 5 ثروتمند، 3 نفرشان با هم همدستی کنند و اطلاعات رو تغییر بدند چه اتفاقی میفته؟ جواب سادس، چون تعدادشان نسبت به کل اعضا بیشتره، در نتیجه اطلاعات تغییر میکنه ! حالا بجای 5 نفر، 500 میلیون نفر رو در نظر بگیرید. آیا بازم امکان دستکاری اطلاعات وجود داره؟! قطعا خیر …

بنابراین اگر دارایی خود را در شبکه بیت کوین نگهداری کنید، به مراتب امنیتش از سایر شبکه ها بالاتر است.

• شبکه اتریوم یا ETH

مهمترین تفاوت شبکه اتریوم با بیت کوین، قراردادهوشمند این شبکه است.

حالا قراردادهوشمند چیه؟!

قرارداد هوشمند در بلاکچین

مجدد با یه مثال ساده براتون توضیح میدم …

یک قرعه کشی را در نظر بگیرید که قراره ساعت 3 ظهر برگزار بشه. مشکلات احتمالی :

• ممکن است سر ساعت برگزار نشود.
• امکان تقلب وجود دارد.
• امکان دستکاری بعد از انجام قرعه کشی وجود دارد.

فکر میکنم همین 3 دلیل برای اعتماد نکردن به این قرعه کشی کافیه. اینجاست که قراردادهوشمند به کار میاد و کمک میکنه که این مشکلات دیگر وجود نداشته باشند. حالا چطوری اینکارو میکنه؟! اگه کمی برگردید بالا، گفتیم که در بلاکچین، اطلاعات غیرقابل تغییر هستند. پس اگر ما قراردادی را در بلاکچین ایجاد کنیم، دیگر قابل ویرایش یا دستکاری نیست. پس در نتیجه امکان تقلب رو از بین میبره.

قرعه کشی هایی که بصورت متمرکز برگزار میشوند، یک تیم یا گروهی آن را در پشت صحنه کنترل می کنند. یعنی به اطلاعات شرکت کنندگان در قرعه کشی دسترسی دارند و هر لحظه میتوانند آن را تغییر دهند یا کلا حذف کنند ! اما این امکان در قرار دادهوشمند وجود نداره. زیرا بعد از ثبت اطلاعات، دیگر امکان تغییر آنها وجود ندارد ( دقت کنید حتی برای مثال اگر اسمی هم اشتباه در قراردادهوشمند نوشته شود، برای تصحیح آن باید مجدد یک قرار داد جدید ایجاد شود … )

قراردادهای هوشمند در بلاکچین، بوسیله برنامه نویسی بوجود میان. همه میتونند ایجادش کنند؟ بــــــله ! فرض کنید یک سایت فروش فایل دارید و میخواهید یه قرارداد بنویسید که اگر کاربر مثلا 1 بیت کوین پرداخت کرد و موفقیت آمیز بود، حالا لینک دانلود رو بهش نشون بده. خب چه فرقی میکنه با درگاه پرداخت؟! فرقش به 2 دلیل مهمه …

• اولین مورد اینکه متمرکز نیست ! یعنی بانک مرکزی نمیدونه امروز چقدر فروختی که فردا آمارتو به دولت بده و بیاد ازت مالیات بگیره.
• دوم اینکه احتمال از دسترس خارج شدنش نزدیک به صفره اما درگاه پرداخت ممکنه یهو وصل نشه ! همینجوری یهویی بی دلیل … !

البته یه سری معایب هم داره مثلا اگر کسی که این قراردادهوشمند رو ایجاد کرده، ممکنه یه سری باگ در کدهاش وجود داشته باشه که باعث سوء استفاده دیگران بشه یا در بدترین حالت ممکن، هر چی دارایی در این قراردادهوشمند وجود داره را به سرقت ببره.

مشکل بعدی و مهمی که وجود داره عدم امکان پیگیری دارایی های از دست رفته در بلاکچین هست. یعنی اگر خدایی نکرده قراردادهوشمند هک بشه و دارایی ها از دست بره، هیچ سازمان یا شرکتی نیست که بتونید پیگیری کنید !

• شبکه بایننس اسمارت چین یا BSC

این شبکه نیز همانند اتریوم، دارای قراردادهوشمند است. اما تفاوت اصلی شبکه بایننس اسمارت چین و اتریوم در کارمزد آنها است ! برای مثال شما زمانی که میخواهید مبلغی را کارت به کارت کنید، با توجه به مبلغ انتقالی، کارمزدی از شما بابت انجام عملیات کسر می شود و مبالغ کارمزدها به بانک میرسه. در شبکه های بلاکچین هم به همین شکل است و بدلیل غیرمتمرکز بودن آن، کارمزدها به افرادی می رسد که در تأیید تراکنش های شبکه فعالیت می کنند. یعنی چی؟!

نحوه ثبت تراکنش در بلاکچین

ببینید زمانی که به بانک مراجعه میکنید، کارمند بانک فیش واریزی شما را ثبت می کند و بابت کاری که انجام میدهد، ماهیانه حقوق و مزایا دریافت می کند حالا در رمزارزها نیز باید افرادی باشند که تراکنش ها را تأیید و در بلاکچین ثبت کنند. حقوق این افراد از طریق همان کارمزدهایی که بابت انتقال یک رمز ارز پرداخت میکنید، داده می شود و بصورت خودکار به کیف پول آنها اضافه می شود.

تفاوت این افراد با کارمندان بانک، دوباره همان غیرمتمرکزی است ! یعنی حتی شمایی که این متن رو میخونید هم میتوانید بعنوان یک تأیید کننده تراکنش در شبکه های بلاکچین فعالیت کنید و درآمد داشته باشید. برای اینکار، لازمه با مکانیزم های هر شبکه آشنایی داشته باشید تا بتوانید فعالیت خود را شروع کنید.

مکانیزم در شبکه بلاکچین به چه معناست؟!

همانطور که در بخش قبلی اشاره شد، تمامی افراد میتوانند در ثبت تراکنش ها سهیم باشند و پاداش دریافت کنند. حالا مشکلی که وجود دارد این است که تراکنش ها را کی تأیید کنه؟ مثلا من امیر کرامتی میخوام همه تراکنش هارو خودم تایید کنم و پاداش بیشتری دریافت کنم. بقیه هم دقیقا نظر منو دارند ! اینجاست که چالش بوجود میاد و مکانیزم ها یا الگوریتم ها راه حل این چالش هستند.

الگوریتم اجماع کار یا PoW

الگوریتم های مختلفی برای هر شبکه وجود دارد که اولین الگوریتمی که بوجود اومد، الگوریتم اجماع کار یا به اختصار PoW است. این الگوریتم میگه که هر کی سخت افزار قوی تری داره (یا حالت ساده تر کامپیوتر قوی تری داره)، شانس بیشتری برای تأیید تراکنش ها داره. خب یعنی چی؟ الان بهتون میگم.

مثلا سوال زیر رو در نظر بگیرید :

• در عدد 980,128,472,287,385,382 چه تعداد عدد دو رقمی میتوانیم داشته باشیم؟ همه آنها رو بنویسید !

اینجاست که هر کامپیوتری قدرت پردازشی و محاسباتی قوی تری داشته باشه، میتونه سریعتر از بقیه کامپیوترها جواب سوال بالا رو پیدا کنه و شانسش بیشتره.

یکی از ضعف های بسیار بزرگ الگوریتم اجماع کار، هزینه و انرژی مصرفی است. تصور کنید چندین میلیون کامپیوتر، 24 ساعته روشن و مشغول محاسبه هستند و هر روز به تعداد آنها اضافه می شود. این مورد در بلند مدت قطعا مشکل ساز خواهد بود به همین دلیل الگوریتم جدیدی به اسم PoS ایجاد شد که این مشکل مصرف بیش از حد انرژی را بطور قابل توجهی حل کرد.

الگوریتم اثبات سهام یا PoS

همانطور که از اسم این الگوریتم مشخص است، افرادی که قصد دارند بعنوان نود در شبکه فعالیت کنند، باید حداقل مقدار تعیین شده ای از آن رمزارز را استیک یا Stake کنند.

به زبان ساده، استیک به معنای سپرده است. همانند بانک که شما مبلغی را بعنوان سپرده سرمایه گذاری قرار میدهید، در الگوریتم اثبات سهام نیز باید رمزارز یا توکن همان شبکه را برای مدت زمانی قفل کنید تا بتوانید در پاداش تراکنش های شبکه سهیم شوید.